سـلام ، خـوش آمـدید
استفاده کنیدmozilla از
ساعت فلش مذهبی
اعمال ماه شعبان




اعمال ماه شعبان نيز بر دو گونه است:

روزه; درباره روزه مستحبّى در اين ماه بسيار تأكيد شده است.


اعمال ماه شعبان
اعمال ماه شعبان نیز بر دو گونه است:

روزه; درباره روزه مستحبّى در این ماه بسیار تأکید شده است. رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) این ماه را روزه مى گرفت و آن را به ماه مبارک رمضان وصل مى کرد.(1)
روایات فراوانى درباره روزه ماه شعبان وارد شده است که مختصرى از آنها را نقل مى کنیم:
الف) رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: «شعبان ماه من است و رمضان ماه خداست; هر کس یک روز از ماه مرا روزه بدارد، من در قیامت شفیع او خواهم بود و هر کس، دو روز از آن را روزه بگیرد، خداوند گناهان گذشته اش را مى آمرزد و هر کس که سه روز روزه بدارد، به او گفته مى شود (از گناهان پاک شده اى) اعمالت را از ابتدا شروع کن».(2)
ب) از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که چون ماه شعبان داخل مى شد، امام زین العابدین(علیه السلام) اصحاب خود را جمع مى کرد و مى فرمود: اى یاران من! مى دانید این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى فرمود: شعبان ماه من است پس براى محبّت به پیامبر(صلى الله علیه وآله)، و براى تقرّب به پروردگار خود، این ماه را روزه بدارید، به حقّ آن خدایى که جان على بن الحسین(علیهما السلام) در دست اوست سوگند یاد مى کنم که از پدرم حسین بن على(علیهما السلام) شنیدم فرمود: از امیرمؤمنان(علیه السلام) شنیدم که: هر کس ماه شعبان را براى محبّت به پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) و تقرّب به خداوند روزه بگیرد، خداوند او را دوست مى دارد و به کرامت خویش در روز قیامت نزدیک مى کند، و بهشت را بر او واجب مى گرداند.(3)
ج) صفوان جمّال مى گوید: امام صادق(علیه السلام) به من فرمود: کسانى را که در اطراف و نواحى تو هستند به روزه در ماه شعبان وادار کن! گفتم: فدایت شوم آیا در فضیلت آن چیز مهمّى وجود دارد؟ فرمود: آرى، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) هنگامى که هلال ماه شعبان را مى دید، فرمان مى داد که منادى در مدینه ندا دهد و بگوید: اى اهل یثرب! من فرستاده خدا به سوى شمایم; آگاه باشید که شعبان ماه من است، پس خداوند رحمت کند کسى را که یارى کند مرا بر این ماه (یعنى آن را روزه بدارد) سپس امام(علیه السلام) در ادامه فرمود: امیر مؤمنان على(علیه السلام) مى فرمود: از زمانى که این سخن را از منادى رسول اللّه(صلى الله علیه وآله) شنیدم، هرگز روزه ماه شعبان از من فوت نشد و تا زمانى که زنده ام نیز از من فوت نخواهد شد ان شاءاللّه.(4) (البتّه آنها که نمى توانند همه ماه را روزه بگیرند، خوب است هر مقدار را که مى توانند، روزه بگیرند).
2ـ طبق روایت امام صادق(علیه السلام) هر روز هفتاد مرتبه بگوید:
اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ.(5)
3ـ هر روز هفتاد مرتبه بگوید: ا
َسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ، اَلْحَىُّ الْقَیُّومُ، وَ اَتـُوبُ اِلَیْهِ.(6)
از روایات استفاده مى شود که بهترین ذکرها در این ماه استغفار است و هر کس هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که در ماههاى دیگر هفتادهزار مرتبه استغفار کرده است.(7)
4ـ
صدقه دادن و کمک به نیازمندان در این ماه فضیلت فراوان دارد. راوى مى گوید: به امام صادق(علیه السلام) عرض کردم: یابن رسول اللّه! بهترین اعمال در این ماه کدام است؟ فرمود: صدقه دادن و استغفار. هر کس در ماه شعبان صدقه دهد، خداوند متعال، صدقه او را پرورش مى دهد همچنان که شما شتربچّه اى را پرورش مى دهید، و در قیامت به صاحبش مى رسد، در حالى که به اندازه کوه اُحُد بزرگ شده باشد!(8)
در روایت دیگرى از امام رضا(علیه السلام) آمده است که صدقه در این ماه سبب نجات از آتش دوزخ است.(9)
صلوات بر پیامبر و آلش(علیهم السلام) در این ماه ثواب زیادى دارد. در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمود: شعبان ماه من است، در این ماه بر من و آل من، بسیار صلوات بفرستید.(10)
در تمام این ماه، هزار بار بگوید:
لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، وَ لانَعْبُدُ اِلاَّ اِیّاهُ، مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ، وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ. در روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)آمده است: کسى که چنین کند; در قیامت در حالى از قبرش خارج مى شود که چهره اش مثل ماه شب بدر (شب چهاردهم) مى درخشد.(11)
در هر پنجشنبه ماه شعبان، دو رکعت
نماز بگزارد; در هر رکعت بعد از سوره «حمد» صد مرتبه، سوره «توحید» را بخواند و پس از سلام، صد بار صلوات بفرستد. در روایتى که امیر مؤمنان(علیه السلام) از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل کرده، آمده است که هر کس این نماز را بگزارد خداوند هر حاجتى از حاجت هاى دینى و دنیوى که داشته باشد، برآورده سازد و هر کس آن روز را روزه بدارد، خداوند جسدش را بر آتش دوزخ حرام کند.
در همین روایت، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: در هر روز پنجشنبه از ماه شعبان، آسمانها را زینت مى کنند، و فرشتگان عرض مى کنند: خداوندا! روزه دارانِ این ماه را بیامرز و دعایشان را مستجاب گردان!(12)

در هر روز از ماه شعبان در وقت ظهر و در شب نیمه آن، این صلوات را که از امام سجاد(علیه السلام) نقل شده بخواند:
اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ، وَمَوْضِعِ الرِّسالَةِ،
وَمُخْتَلَفِ الْمَلائِکَةِ، وَمَعْدِنِ الْعِلْمِ، وَاَهْلِ بَیْتِ الْوَحْىِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى
مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، اَلْفُلْکِ الْجارِیَةِ فِى اللُّجَجِ الْغامِرَةِ، یَأْمَنُ مَنْ رَکِبَها،
وَیَغْرَقُ مَنْ تَرَکَهَا، اَلْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ، وَالْمُتَاَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ، وَاللاّزِمُ
لَهُمْ لاحِقٌ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، اَلْکَهْفِ الْحَصینِ،
وَغِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکینِ، وَمَلْجَأِ الْهارِبینَ، وَعِصْمَةِ الْمُعْتَصِمینَ،
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، صَلاةً کَثیرَةً تَکُونُ لَهُمْ رِضاً، وَلِحَقِّ
مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد اَدآءً وَقَضآءً، بِحَوْل مِنْکَ وَقُوَّة یا رَبَّ الْعالَمینَ، اَللّهُمَّ
صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، اَلطَّیِّبینَ الاَْبْرارِ الاَْخْیارِ، اَلَّذینَ اَوْجَبْتَ
حُقُوقَهُمْ، وَفَرَضْتَ طاعَتَهُمْ وَوِلایَتَهُمْ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ
مُحَمَّد، وَاعْمُرْ قَلْبى بِطاعَتِکَ، وَلا تُخْزِنى بِمَعْصِیَتِکَ، وَارْزُقْنى مُواساةَ
مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ، بِما وَسَّعْتَ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِکَ، وَنَشَرْتَ عَلَىَّ
مِنْ عَدْلِکَ، وَاَحْیَیْتَنى تَحْتَ ظِلِّکَ، وَهذا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِکَ، شَعْبانُ
الَّذى حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ، اَلَّذى کانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ
عَلَیْهِ وَالِه وَسَلَّمَ، یَدْاَبُ فى صِیامِهِ وَقِیامِهِ، فى لَیالیهِ وَاَیّامِهِ، بُخُوعاً لَکَ
فى اِکْرامِهِ وَاِعْظامِهِ اِلى مَحَلِّ حِمامِهِ، اَللّـهُمَّ فَاَعِنّا عَلَى الاِْسْتِنانِ
بِسُنَّتِهِ فیهِ، وَنَیْلِ الشَّفاعَةِ لَدَیْهِ، اَللّـهُمَّ وَاجْعَلْهُ لى شَفیعاً مُشَفَّعاً،
وَطَریقاً اِلَیْکَ مَهْیَعاً، وَاجْعَلْنى لَهُ مُتَّبِعاً، حَتّى اَلْقاکَ یَوْمَ الْقِیمَةِ عَنّى
راضِیاً، وَ عَنْ ذُنُوبى غاضِیاً، قَدْ اَوْجَبْتَ لى مِنْکَ الرَّحْمَةَ وَالرِّضْوانَ،
وَاَنْـزَلْتَنى دارَ الْقَـرارِ، وَ مَحَـلَّ الاَْخْیـارِ.(13)

مناجات شعبانیّه
به گفته عالم بزرگوار مرحوم «سیّد بن طاووس» در کتاب «اقبال» این مناجات را امیرمؤمنان على(علیه السلام) و فرزندانش ـ علیهم آلاف التحیّة و السلام ـ در ماه شعبان مى خواندند.
از این تعبیر به خوبى روشن مى شود که این مناجات اهمیّت فراوان دارد که همه ائمّه معصومین(علیهم السلام) بر آن مداومت داشتند و مطالعه محتواى آن نیز گواه بر اهمیّت فوق العاده آن است و در واقع یک دوره عرفان اسلامى در بالاترین سطح در آن منعکس شده و اگر انسان مفاهیم این مناجات عظیم را در درون قلب و جان خود پیاده کند، مقامات طولانى سیر و سلوک الى الله را پیموده است.
آنچه مهم است دقّت در بندبند این مناجات و تعبیرات لطیف و عالى آن و سپس هماهنگ ساختن روح و فکر با این تعبیرات است.
از خدا مى خواهیم که همه ما را اهل این مناجات قرار دهد و از متخلّقان آن سازد.
اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاسْمَعْ دُعائى اِذا دَعَوْتُکَ، وَاسْمَعْ
 
نِدائى اِذا نادَیْتُکَ، وَاَقْبِلْ عَلىَّ اِذا ناجَیْتُکَ، فَقَدْ هَرَبْتُ اِلَیْکَ، وَوَقَفْتُ بَیْنَ
 
یَدَیْکَ مُسْتَکیناً لَکَ، مُتَضرِّعاً اِلَیْکَ، راجِیاً لِما لَدَیْکَ ثَوابى، وَتَعْلَمُ ما فى
 
نَفْسى، وَتَخْبُرُ حاجَتى، وَتَعْرِفُ ضَمیرى، وَلا یَخْفى عَلَیْکَ اَمْرُ مُنْقَلَبى
 
وَمَثْواىَ، وَما اُریدُ اَنْ اُبْدِئَ بِهِ مِنْ مَنْطِقى، واَتَفَوَّهُ بِهِ مِنْ طَلِبَتى، وَاَرْجُوهُ
 
لِعاقِبَتى(14)، وَقَدْ جَرَتْ مَقادیرُکَ عَلَىَّ یا سَیِّدى فیما یَکُونُ مِنّى اِلى آخِرِ
 ، مِنْ سَریرَتى وَعَلانِیَتى، وَبِیَدِکَ لا بِیَدِ غَیْرِکَ زِیادَتى وَنَقْصى، 
وَنَفْعى وَضَرّى، اِلهى اِنْ حَرَمْتَنى فَمَنْ ذَا الَّذى یَرْزُقُنى، وَاِنْ خَذَلْتَنى 
فَمَنْ ذَا الَّذى یَنْصُرُنى، اِلـهى اَعُوذُ بِکَ مِنَ غَضَبِکَ وَحُلُولِ سَخَطِکَ،
اِلـهى اِنْ کُنْتُ غَیْرَ مُسْتَاْهِل لِرَحْمَتِکَ، فَاَنْتَ اَهْلٌ اَنْ تَجُودَ عَلىَّ بِفَضْلِ 
سِعَتِکَ، اِلهى کَاَنّى بِنَفْسى واقِفَةٌ بَیْنَ یَدَیْکَ، وَقَدْ اَظَلَّها حُسْنُ تَوَکُّلى
عَلَیْکَ، فَقُلْتَ ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَتَغَمَّدْتَنى بِعَفْوِکَ، اِلـهى اِنْ عَفَوْتَ فَمَنْ اَوْلى 
مِنْکَ بِذلِکَ، وَاِنْ کانَ قَدْ دَنا اَجَلى وَلَمْ یُدْنِنى مِنْکَ عَمَلى، فَقَدْ جَعَلْتُ
الاِْقْرارَ بِالذَّنْبِ اِلَیْکَ وَسیلَتى، اِلـهى قَدْ جُرْتُ عَلى نَفْسى فِى النَّظَرِ لَها، 
فَلَهَاالْوَیْلُ اِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَها، اِلـهى لَمْ یَزَلْ بِرُّکَ عَلَىَّ اَیّامَ حَیاتى، فَلا تَقْطَعْ
بِرَّکَ عَنّى فى مَماتى، اِلـهى کَیْفَ آیَسُ مِنْ حُسْنِ نَظَرِکَ لى بَعْدَ مَماتى، 
وَاَنْتَ لَمْ تُوَلِّنى اِلاَّ الْجَمیلَ فى حَیاتى، اِلـهى تَوَلَّ مِنْ اَمْرى ما اَنْتَ
اَهْلُهُ، وَعُدْ عَلَىَّ بِفَضْلِکَ عَلى مُذْنِب قَدْ غَمَرَهُ جَهْلُهُ، اِلهى قَدْ سَتَرْتَ 
عَلَىَّ ذُنُوباً فِى الدُّنْیا، وَ اَ نَا اَحْوَجُ اِلى سَتْرِها عَلَىَّ مِنْکَ فى الاُْخْرى،
اِلهى قَدْ اَحْسَنْتَ اِلَىَّ اِذْ لَمْ تُظْهِرْها لاَِحَد مِنْ عِبادِکَ الصّالِحینَ، 
فَلاتَفْضَحْنى یَوْمَ الْقِیمَةِ عَلى رُؤُسِ الاَْشْهادِ، اِلـهى جُودُکَ بَسَطَ اَمَلى،
وَعَفْوُکَ اَفْضَلُ مِنْ عَمَلى، اِلـهى فَسُرَّنى بِلِقآئِکَ یَوْمَ تَقْضى فیهِ بَیْنَ 
عِبادِکَ، اِلـهى إِعْتِذارى اِلَیْکَ اِعْتِذارُ مَنْ لَمْ یَسْتَغْنِ عَنْ قَبُولِ عُذْرِهِ،
فَاقْبَلْ عُذْرى یا اَکْرَمَ مَنِ اعْتَذَرَ اِلَیْهِ الْمُسیئُونَ، اِلـهى لا تَرُدَّ حاجَتى، 
وَلا تُخَیِّبْ طَمَعى، وَلا تَقْطَعْ مِنْکَ رَجآئى وَاَمَلى، اِلـهى لَوْ اَرَدْتَ
هَوانى لَمْ تَهْدِنى، وَلَوْ اَرَدْتَ فَضیحَتى لَمْ تُعافِنى، اِلـهى ما اَظُنُّکَ تَرُدُّنى 
فى حاجَة قَدْ اَفْنَیْتُ عُمْرى فى طَلَبِها مِنْکَ، اِلـهى فَلَکَ الْحَمْدُ اَبَداً اَبَداً 
دآئِماً سَرْمَداً، یَزیدُ وَلا یَبیدُ، کَما تُحِبُّ وَتَرْضى، اِلـهى اِنْ اَخَذْتَنى 
بِجُرْمى اَخَذْتُکَ بِعَفْوِکَ، وَاِنْ اَخَذْتَنى بِذُنُوبى اَخَذْتُکَ بِمَغْفِرَتِکَ، وَاِنْ
اَدْخَلْتَنىِ النّارَ اَعْلَمْتُ اَهْلَها اَنّى اُحِبُّکَ، اِلـهى اِنْ کانَ صَغُرَ فى جَنْبِ 
طاعَتِکَ عَمَلى، فَقَدْ کَبُرَ فى جَنْبِ رَجآئِکَ اَمَلى، اِلـهى کَیْفَ اَنْقَلِبُ مِنْ
عِنْدِکَ بِالْخَیْبَةِ مَحْرُوماً، وَ قَدْ کانَ حُسْنُ ظَنّى بِجُودِکَ اَنْ تَقْلِبَنى 
بِالنَّجاةِ مَرْحُوماً، اِلـهى وَ قَدْ اَفْنَیْتُ عُمْرى فى شِرَّةِ السَّهْوِ عَنْکَ،
وَاَبْلَیْتُ شَبابى فى سَکْرَةِ التَّباعُدِ مِنْکَ، اِلـهى فَلَمْ اَسْتَیْقِظْ اَیّامَ اغْتِرارى 
بِکَ، وَرُکُونى اِلى سَبیلِ سَخَطِکَ، اِلهى وَاَ نَا عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ، قائِمٌ بَیْنَ
یَدَیْکَ، مُتَوَسِّلٌ بِکَرَمِکَ اِلَیْکَ، اِلـهى اَنـَا عَبْدٌ اَتَنَصَّلُ اِلَیْکَ مِمَّا کُنْتُ
اُواجِهُکَ بِهِ مِنْ قِلَّةِ اسْتِحْیائى مِنْ نَظَرِکَ، وَاَطْلُبُ الْعَفْوَ مِنْکَ، اِذِ الْعَفْوُ 
نَعْتٌ لِکَرَمِکَ، اِلـهى لَمْ یَکُنْ لى حَوْلٌ فَانْتَقِلَ بِهِ عَنْ مَعْصِیَتِکَ اِلاَّ فى
وَقْت اَیْقَظْتَنى لِمَحَبَّتِکَ، وَکَما اَرَدْتَ اَنْ اَکُونَ کُنْتُ، فَشَکَرْتُکَ بِاِدْخالى 
فى کَرَمِکَ، وَلِتَطْهیرِ قَلْبى مِنْ اَوْساخِ الْغَفْلَةِ عَنْکَ، اِلـهى اُنْظُرْ اِلَىَّ نَظَرَ
مَنْ نادَیْتَهُ فَاَجابَکَ، وَاسْتَعْمَلْتَهُ بِمَعُونَتِکَ فَاَطاعَکَ، یا قَریبَاً لا یَبْعُدُ عَنِ 
المُغْتَرِّ بِهِ، وَیا جَواداً لایَبْخَلُ عَمَّنْ رَجا ثَوابَهُ، اِلـهى هَبْ لى قَلْباً یُدْنیهِ
مِنْکَ شَوْقُهُ، وَلِساناً یُرْفَعُ اِلَیْکَ صِدْقُهُ، وَنَظَراً یُقَرِّبُهُ مِنْکَ حَقُّهُ، اِلـهى إنَّ 
مَنْ تَعَرَّفَ بِکَ غَیْرُ مَجْهُول، وَمَنْ لاذَ بِکَ غَیْرُ مَخْذُول، وَمَنْ اَقْبَلْتَ عَلَیْهِ
غَیْرُ مَمْلُوک، اِلهى اِنَّ مَنِ انْتَهَجَ بِکَ لَمُسْتَنیرٌ، وَاِنَّ مَنِ اعْتَصَمَ بِکَ 
لَمُسْتَجیرٌ، وَقَدْ لُذْتُ بِکَ یا اِلـهى، فَلا تُخَیِّبْ ظَنّى مِنْ رَحْمَتِکَ، وَلا
تَحْجُبْنى عَنْ رَاْفَتِکَ، اِلـهى اَقِمْنى فى اَهْلِ وِلایَتِکَ مُقامَ مَنْ رَجَا 
الزِّیادَةَ مِنْ مَحَبَّتِکَ، اِلـهى وَاَلْهِمْنى وَلَهاً بِذِکْرِکَ اِلى ذِکْرِکَ، وَهِمَّتى فى
رَوْحِ نَجاحِ اَسْمآئِکَ وَمَحَلِّ قُدْسِکَ، اِلـهى بِکَ عَلَیْکَ اِلاَّ اَلْحَقْتَنى بِمَحَلِّ 
اَهْلِ طاعَتِکَ، وَالْمَثْوَى الصّالِحِ مِنْ مَرْضاتِکَ، فَاِنّى لا اَقْدِرُ لِنَفْسى
دَفْعاً، وَلا اَمْلِکُ لَها نَفْعاً، اِلـهى اَ نَا عَبْدُکَ الضَّعیفُ الْمُذْنِبُ، وَمَمْلُوکُکَ 
الْمُنیبُ(15)، فَلا تَجْعَلْنى مِمَّنْ صَرَفْتَ عَنْهُ وَجْهَکَ، وَحَجَبَهُ سَهْوُهُ عَنْ
 عَفْوِکَ، اِلهى هَبْ لى کَمالَ الاِْنْقِطاعِ اِلَیْکَ، وَاَنِرْ اَبْصارَ قُلُوبِنا بِضِیآءِ
 اِلَیْکَ، حَتّى تَخْرِقَ اَبْصارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ، فَتَصِلَ اِلى مَعْدِنِ
الْعَظَمَةِ، وَتَصیرَ اَرْواحُنا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِکَ، اِلـهى وَاجْعَلْنى مِمَّنْ نادَیْتَهُ 
فَاَجابَکَ، وَلاحَظْتَهُ فَصَعِقَ لِجَلالِکَ، فَناجَیْتَهُ سِرّاً، وَعَمِلَ لَکَ جَهْراً،
اِلـهى لَمْ اُسَلِّطْ عَلى حُسْنِ ظَنّى قُنُوطَ الاَْیاسِ، وَلاَ انْقَطَعَ رَجآئى مِنْ
 جَمیلِ کَرَمِکَ، اِلـهى اِنْ کانَتِ الْخَطایا قَدْ اَسْقَطَتْنى لَدَیْکَ، فَاصْفَحْ عَنّى
 بِحُسْنِ تَوَکُّلى عَلَیْکَ، اِلـهى اِنْ حَطَّتْنِى الذُّنُوبُ مِنْ مَکارِمِ لُطْفِکَ، فَقَدْ
نَبَّهَنِى الْیَقینُ اِلى کَرَمِ عَطْفِکَ، اِلـهى اِنْ اَنامَتْنِى الْغَفْلَةُ عَـنِ الاِْسْتِـعْدادِ 
لِلِقآئِکَ، فَقَدْ نَبَّهَتْنِى الْمَعْرِفَةُ بِکَرَمِ آلائِـکَ، اِلـهى اِنْ دَعانى اِلَى النّارِ
عَظِیمُ عِقابِکَ، فَقَدْ دَعانى اِلَى الْجَنَّةِ جَزیلُ ثَوابِکَ، اِلـهى فَلَکَ اَسْئَلُ، 
وَاِلَیْکَ اَبْتَهِلُ وَاَرْغَبُ، اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاَنْ
تَجْعَلَنى مِمَّنْ یُدیمُ ذِکْرَکَ، وَلا یَنْقُضُ عَهْدَکَ، وَلایَغْفُلُ عَنْ شُکْرِکَ، وَلا 
یَسْتَخِفُّ بِاَمْرِکَ، اِلـهى وَاَلْحِقْنى بِنُورِ عِزِّکَ الاَْبْهَجِ، فَاَکُونَ لَکَ عارِفاً،
وَعَنْ سِواکَ مُنْحَرِفاً، وَمِنْکَ خآئِفاً مُراقِباً، یا ذَا الْجَلالِ وَالاِْکْرامِ، وَصَلَّى 
اللهُ عَلى مُحَمَّد رَسُولِهِ وَ آلِهِ الطّاهِرینَ، وَسَلَّـمَ تَسْلیماً کَثیـراً.(16)
 
این مناجات از مناجات هاى پرارزش ائمّه(علیهم السلام) است و داراى مضامین عالیه اى است که در هر وقت حضور قلبى باشد، خواندن آن و فکر کردن در مفاهیم آن، مناسب است.
1. اقبال، صفحه 684.
2. همان مدرک.
3. زاد المعاد، صفحه 47.
4. اقبال، صفحه 683 و مصباح المتهجّد، صفحه 825.
5. زادالمعاد، صفحه 49.
6. همان مدرک.
7. همان مدرک.
8. اقبال، صفحه 685.
9. زاد المعاد، صفحه 47.
10. همان مدرک، صفحه 49.
11. اقبال، صفحه 685.
12. همان مدرک، صفحه 688.
13. مصباح المتهجّد، صفحه 828 و اقبال، صفحه 687 (با اندکى تفاوت).
14. در اقبال «لعافیتى» آمده است.
15. در نسخه اقبال، «اَلْمَعیبُ» آمده است.
16. اقبال، صفحه 685 و بحارالانوار، جلد 91، صفحه 97 (با اندکى تفاوت).



 

براى شب اوّل ماه در کتاب «اقبال» نمازهاى زیادى ذکر شده است که از جمله آن، دوازده رکعت نماز است (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعتى یک مرتبه «حمد» و پانزده مرتبه «توحید» خوانده مى شود و از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) پاداش فراوانى براى این نماز ذکر شده است.(1) 
1. اقبال، صفحه 683.
روزه این روز فضیلت فراوانى دارد و از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که هر کس روز اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد، بهشت بر او واجب مى شود(1) و «سیّد بن طاووس» در کتاب «اقبال» از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است که هر کس سه روزِ اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد و شبهایش را قیام کند و دو رکعت نماز بگزارد که در هر رکعتى یک مرتبه «حمد» و یازده مرتبه «قُل هُوَ اللّهُ اَحد» را بخواند، خداوند شرّ اهل آسمان و زمین و شرّ ابلیس و هر سلطه ستمگرى را از او برطرف سازد و خداوند گناهان فراوانى را از او مى آمرزد.(2)
1. همان مدرک، صفحه 685.
2. همان مدرک، صفحه 684.

 

این روز بنا بر نقل شیخ طوسى در «مصباح»، روز ولادت با سعادت حسین بن على(علیهما السلام) است. از «قاسم بن علاء همدانى» وکیل امام حسن عسکرى(علیه السلام) نامه اى رسید که در آن آمده بود: مولاى ما امام حسین(علیه السلام) در روز پنجشنبه، سوم شعبان متولّد شد; لذا آن روز را روزه بگیر و این دعا را بخوان:  
اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فى هذَا الْیَوْمِ، اَلْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ
خدایا از تو خواهم به حق مولود در این روز آن مولودى که به او وعده شهادت داده شده بودپیش از
اْستِهْلالِهِ وَ وِلادَتِهِ، بَکَتْهُ السَّمآءُ وَ مَنْ فیها، وَ الاَْرْضُ وَ مَنْ عَلَیْها، وَ لَمّا
این که بانگش در این دنیا بلند شود و به دنیا آید آسمانها و هر که در آنها است و زمین و هرکه بَر آن است
یَطَأْ لابَتَیْها، قَتیلِ الْعَبْرَةِ، وَ سَیِّدِ الاُْسْرَةِ، اَلْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْکَرَّةِ،
برایش گریستند پیش از آن که قدم در این جهان گذارد کشته اشک و آه و آقاى طایفه بشر آن کس که در روز رجعت به یارى مدد شده
اَلْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ اَنَّ الاَْئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ، وَ الشِّفآءَ فى تُرْبَتِهِ، و الْفَوْزَ مَعَهُ
و آن که پاداش کشته شدنش این بود که امامان از نسل اویند و درمان درتربت او است و پیروزى در زمان
فى اَوْبَتِهِ، والاَْوصِیآءَ مِنْ عِتْرَتِهِ، بَعْدَ قآئِمِهِمْ وَ غَیْبَتِهِ، حَتّى یُدْرِکُوا
رجعت با او و اوصیا از عترت اوست پس از حضرت قائم و پس از دوران غیبتش تا این که انتقام گیرند
الاَْوْتارَ، وَ یَثْأَرُوا الثّارَ، وَیُرْضُوا الْجَبّارَ، وَیَکُونُوا خَیْرَ اَنْصار، صَلَّى اللهُ
و خونها را باز گیرند و خداى جبار را خشنود سازند و بهترین یاران دین خدا باشند درود خدا بر
عَلَیْهِمْ، مَعَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ، اَللّـهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ اِلَیْکَ اَتَوَسَّلُ، وَاَسْئَلُ
ایشان در هر زمان که رفت و آمد دارد شب و روزخدایا پس به حق ایشان به سوى تو دست نیاز دراز کنم و از تو خواهم
سُؤالَ مُقْتَرِف مُعْتَرِف، مُسیئ اِلى نَفْسِهِ مِمّا فَرَّطَ فى یَوْمِهِ وَاَمْسِهِ،
خواستن شخص گنه کار اعتراف کننده بدکردار به نفس خویش از کوتاهیهایى که در امروز و دیروزش کرده
یَسْئَلُکَ الْعِصْمَةَ اِلى مَحَلِّ رَمْسِهِ، اَللّـهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ عِتْرَتِهِ،
و اکنون از تو پناه خواهد تا هنگام رفتن در گور خدایا پس درود فرست بر محمّد و عترتش
وَاحْشُرْنا فى زُمْرَتِهِ، وَ بَوِّئْنا مَعَهُ دارَ الْکَرامَةِ، وَ مَحَلَّ الاِْقامَةِ، اَللّـهُمَّ
و ما را در زمره او محشور گردان و جاى ده ما را با او در خانه کرامت (بهشت) و جایگاه ماندن همیشگى خدایا
وَکَما اَکْرَمْتَنا بِمَعْرِفَتِهِ فَاَکْرِمْنا بِزُلْفَتِهِ،وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُ وَسابِقَتَهُ،وَاجْعَلْنا
چنانچه ما را به شناختنش گرامى داشتى هم چنان ما را به نزدیک شدن با او گرامى دار و رفاقت و سابقه داشتن با او را روزى ما گردان و بگردان ما را
مِمَّنْ یُسَلِّمُ لاَِمْرِهِ، وَیُکْثِرُ الصَّلاةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ، وَعَلى جَمیعِ اَوْصِیآئِهِ
از کسانى که تسلیم دستور اویند و هنگام بردن نامش بسیار بر او درود فرستند و بر همه اوصیا
وَاَهْلِ اَصْفِیآئِهِ، اَلْمَمْدُودینَ مِنْکَ بِالْعَدَدِ الاِْثْنَىْ عَشَرَ، اَلنُّجُومِ الزُّهَرِ،
و خاندان برگزیده اش که یارى شده اند از جانب تو به عدد دوازده، آن ستارگان درخشان
وَالْحُجَجِ عَلى جَمیعِ الْبَشَرِ، اَللّـهُمَّ وَهَبْ لَنا فى هذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَة،
و حجتهاى تو بر تمامى افراد بشر خدایا و ببخش به ما در این روز بهترین بخششها را
وَ اَنْجِحْ لَنا فیهِ کُلَّ طَلِبَة، کَما وَهَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّد جَدِّهِ، وَعاذَ فُطْرُسُ
و برآور براى ما در این روز هر خواهشى را چنانچه حسین را به محمّد جدش بخشیدى و فطرس
بِمَهْدِهِ، فَنَحْنُ عائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ، نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ، وَننْتَظِرُ اَوْبَتَهُ، آمینَ
به گهواره حسین پناه برد و ما پناهنده به قبر او هستیم پس از شهادت او بالاى تربتش آمده و چشم به راه رجعت او هستیم اجابت کن اى
رَبَّ الْعالَمینَ.(1)
پروردگار جهانیان.
پس از آن، این دعا را که به دعاى امام حسین(علیه السلام) معروف است مى خوانى. این دعا آخرین دعایى است که آن حضرت در روز عاشورا (همان روزى که دشمنانش زیاد بودند) خواند:
اَللّـهُمَّ اَنْتَ مُتَعالِى الْمَکانِ، عَظیمُ الْجَبَرُوتِ، شَدیدُ الْمِحالِ، غَنِىٌّ
خدایا تویى والامکان و بزرگ جبروت و سخت نیرو و بى نیاز
عَنِ الْخَلایِقِ، عَریضُ الْکِبْرِیآءِ، قادِرٌ عَلى ما تَشآءُ، قَریبُ الرَّحْمَةِ،
از خلایق و داراى بزرگى پهناور و تواناى بر هر چه خواهى نزدیک مهر
صادِقُ الْوَعْدِ، سابِغُ النِّعْمَةِ، حَسَنُ الْبَلاءِ، قَریبٌ إذا دُعیتَ، مُحیطٌ بِما
راست وعده فراوان نعمت نیکو آزمایش نزدیک هرگاه خوانده شوى محیط به هر چه
خَلَقْتَ، قابِلُ التَّوْبَةِ لِمَنْ تابَ اِلَیْکَ، قادِرٌ عَلى ما اَرَدْتَ، وَ مُدْرِکٌ ما
آفریده اى توبه پذیر براى آن کس که به سویت توبه کند توانا بر هر چه اراده کنى و بدست آرنده آنچه
طَلَبْتَ، وَ شَکُورٌ اِذا شُکِرْتَ، وَ ذَکُورٌ اِذا ذُکِرْتَ، اَدْعُوکَ مُحْتاجاً،
بجویى و سپاس پذیر هرگاه سپاس شوى و یاد کنى هنگامى که یادت کنند مى خوانمت نیازمندانه
وَاَرْغَبُ اِلَیْکَ فَقیراً، وَ اَفْزَعُ اِلَیْکَ خآئِفاً، وَ اَبْکى اِلَیْکَ مَکْرُوباً، وَاَسْتَعینُ
و توجه کنم بسویت فقیرانه و پناه آرم بسویت خائفانه و گریه کنم به درگاهت از روى غمزدگى و ملولانه کمک جویم
بِکَ ضَعیفاً، وَ اَتوَکَّلُ عَلَیْکَ کافِیاً... .
بوسیله تو ناتوانانه و توکل کنم بر تو کفایت خواهانه.
در ذیل این دعا قسمتى دیده مى شود که جنبه خصوصى دارد، زیرا امام(علیه السلام) عرض مى کند: «خدایا بین ما، و قوم ما به حق داورى کن! آنها به ما نیرنگ زدند (ما را دعوت کردند و اعلام وفادارى نمودند ولى) دست از یارى ما برداشتند و راه مکر و فریب را پیش گرفتند، آماده کشتن ما شدند در حالى که ما عترت پیامبر تو و فرزندان حبیبت محمد بن عبدالله(صلى الله علیه وآله) هستیم همان کسى که او را به نبوّت برگزیدى و امین وحى ساختى» سپس عرضه داشت:
فَاجْعَلْ لَنا مِنْ اَمْرِنا فَرَجاً وَمَخْرَجاً، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(2)
پس درکار ما گشایش و فرجى عطا فرما به رحمتت اى مهربانترین مهربانان.
ابن عیّاش گفت: از حسین بن علىّ بزوفرى شنیدم که مى گفت حضرت صادق(علیه السلام) این دعا را در این روز مى خواند و فرمود که این دُعا از دعاهاى روز سوم شعبان است و آن روز ولادت حسین(علیه السلام) است.(3)
1. مصباح المتهجّد، صفحه 826 و بحارالانوار، جلد 98، صفحه 347 .
2. مصباح المتهجّد، صفحه 827 و بحارالانوار، جلد 98، صفحه 348.
3. همان مدرک، صفحه 828.


 

 

 

شب سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم، «لیالى بیض» یعنى شبهاى روشن، نامیده مى شود. براى این شب ها اعمالى است که در اعمال ماه رجب (صفحه 643) بیان شد. 

این شب، شب بسیار مبارکى است; از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که از امام محمّد باقر(علیه السلام) از فضیلت شب نیمه شعبان سؤال شد، فرمود: آن شب، بعد از شب قدر بافضیلت ترین شب هاى سال است. در این شب، خداوند به بندگانش فضل خود را عطا مى فرماید و به کرم خویش، آنان را مى آمرزد;در این شب، براى تقرّب به خداوند سعى و کوشش نمایید! زیرا این شب، شبى است که خداوند به ذات مقدّس خود قسم یاد کرده است که نیازمندى را دست خالى برنگرداند، مادامى که معصیت و گناهى را نخواهد و شبى است که خداى متعال آن را براى ما اهل البیت(علیهم السلام) قرار داد، آن گونه که شب قدر را براى پیامبر ما قرار داد. پس در دعا و ثناى الهى در این شب کوشش کنید.(1)
از جمله برکات این شب این است که ولادت باسعادت منجى عالم بشریّت، مهدى موعود، امام زمان ـ عجّل اللّه تعالى فرجه الشّریف ـ در سحر این شب در سال 255، در «سرّ من رأى»، واقع شد، و بر شرافت این شب افزود.

براى این شب چند عمل است:
اوّل: غسل است که طبق روایتى از امام صادق(علیه السلام) سبب تخفیف گناهان است.(2)
دوم: احیاى این شب است، به نماز و دعا و استغفار. در روایتى که حضرت امیر مؤمنان(علیه السلام) از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل مى کند آمده است: «هنگامى که شب نیمه شعبان فرا مى رسد آن را به عبادت به سر برید و روزش را روزه بدارید، زیرا از اوّل تا آخر این شب، از جانب خداوند ندا مى آید: آیا استغفار کننده اى هست که از گناهان خویش آمرزش طلبد، تا گناهان او را بیامرزم؟ آیا کسى هست که طلب روزى کند و من روزى او را وسعت بخشم؟».(3)
همچنین در روایتى آمده است که جبرئیل به رسول خدا(صلى الله علیه وآله) گفت: هر کس این شب را به تسبیح و تکبیر و دعا و نماز و استغفار و... احیا بدارد، خداوند گناهانش را مى آمرزد، و جایگاه و منزل او بهشت خواهد بود...
اى محمّد! این شب را احیا بدار، و به امّتت فرمان ده آن را احیا دارند.
جبرئیل پس از بیان فضایل دیگرى براى این شب، در پایان گفت: محروم واقعى کسى است که از خیر و برکت این شب محروم باشد!(4)
از امام زین العابدین(علیه السلام) نیز احیاى این شب نقل شده است.(5)
همچنین در روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که هر کس این شب را احیا بدارد، در آن روز که قلبها مى میرد، قلبش نخواهد مرد.(6)
سوم: زیارت امام حسین(علیه السلام) در این شب از افضل اعمال است، و باعث آمرزش گناهان است.(7) در فضیلت زیارت امام حسین(علیه السلام) در این شب روایات متعدّدى نقل شده است از جمله:
1ـ ابوبصیر از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است: هر کس دوست دارد یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر با او مصافحه کند، در نیمه شعبان، قبر حسین(علیه السلام) را زیارت کند; زیرا ارواح پیامبران در این شب به اذن خداوند به زیارت آن حضرت مى روند!(8)
2ـ در روایت دیگرى امام صادق(علیه السلام) فرمود: وقتى که نیمه شعبان مى شود از افق اعلى (از جانب خداوند) به زائر امام حسین(علیه السلام) ندا مى دهند که، اکنون با گناهان آمرزیده برگرد، پاداش تو به عهده پروردگارت و پیامبر خداست!(9)
حدّاقلّ زیارت آن حضرت آن است که انسان آن شب، بر روى بام خانه و یا فضاى باز دیگرى برود و به سمت راست و چپ آسمان نگاه کند، آنگاه به بالاى سر نظر افکند و با انگشت به سمت راستِ قبله اشاره کند و بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا أبا عَبْدِ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ.(10)
براى شب نیمه شعبان زیارت مخصوصه اى نیز مى باشد که در بخش زیارات گذشت. (صفحه 412)
چهارم: خواندن این دعاست که جناب «سیّد بن طاووس» و «شیخ طوسى» آن را نقل کرده اند و به منزله زیارت امام زمان(علیه السلام) است
اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا هذِهِ وَمَوْلُودِها وَحُجَّتِکَ، وَمَوْعُودِهَا الَّتى قَرَنْتَ اِلى
خدایا به حق این شبى که ما در آنیم و به حق آن کس که در آن به دنیا آمدهو حجتت و موعود آن که همراه کردى
فَضْلِها فَضْلاً، فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقاً وَعَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِکَ، وَلا مُعَقِّبَ
به فضیلت این شب فضیلت دیگرى و بدین سبب تمام شد کلمه تو براستى و عدالت تغییر دهنده اى براى کلمات تو نیست و پس زننده اى
لاِیاتِکَ، نُورُکَ الْمُتَاَلِّقُ، وَضِیآؤُکَ الْمُشْرِقُ، وَالْعَلَمُ النُّورُ فى طَخْیآءِ
براى آیات تو نیست آن نور درخشانت و آن روشنى فروزانت و آن نشانه نورانى در شب تاریک
الدَّیْجُورِ، اَلْغائِبُ الْمَسْتُورُ، جَلَّ مَوْلِدُهُ، وَکَرُمَ مَحْتِدُهُ، وَالْمَلائِکَةُ شُهَّدُهُ،
ظلمانى آن پنهان غایب از انظار که ولادتش بزرگ و کریم الاصل بود و فرشتگان گواهان اویند
وَاللهُ ناصِرُهُ وَمُؤَیِّدُهُ اِذا آنَ میعادُهُ، وَالْمَلائِکَةُ اَمْدادُهُ، سَیْفُ اللهِ الَّذى لا
و خدا یاور و کمک کار اوست در آن هنگام که وعده اش برسد و فرشتگان مددکارش باشند آن شمشیر برنده خدا که
یَنْبُو، وَنُورُهُ الَّذى لا یَخْبُو، وَ ذُوالْحِلْمِ الَّذى لا یَصْبُوا، مَدارُ الدَّهْرِ،
کُند نشود و نور او که خاموش نگردد و بردبارى که کار بى رویه انجام ندهد چرخ روزگار بخاطر او گردش کند
وَنَوامیسُ الْعَصْرِ، وَوُلاةُ الاَْمْرِ، وَالْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ ما یَتَنَزَّلُ فى لَیْلَةِ الْقَدْرِ،
و او و پدران معصومش نوامیس هر عصر و والیان امر خدایند در شب قدر آنچه نازل شود بر ایشان نازل گردد
وَاَصْحابُ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ، تَراجِمَةُ وَحْیِهِ، وَوُلاةُ اَمْرِهِ وَنَهْیِهِ، اَللّـهُمَّ
و آنهایند صاحبان حشر و نشر و مفسران وحى خدا و سرپرستان امر و نهى او خدایا
فَصَلِّ عَلى خاتِمِهْم وَقآئِمِهِمُ، اَلْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ، وَاَدْرِکْ بِنا أَیّامَهُ،
پس درود فرست بر خاتم ایشان و قائمشان که در پس پرده است از عوالم آنها و ما را به روزگار او
وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ، وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ، وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ، وَاکْتُبْنا فى
و زمان ظهور و قیامش برسان و از جمله یارانش قرارمان ده و خونخواهى ما را به خونخواهى او مقرون گردان و نام ما را در
اَعْوانِهِ وَخُلَصآئِهِ، وَاَحْیِنا فى دَوْلَتِهِ ناعِمینَ، وَبِصُحْبَتِهِ غانِمینَ، وَبِحَقِّهِ
زمره یاران و مخصوصانش ثبت فرما و ما را در دولتش شادکام و متنعم و به هم نشینیش بهره مند و به گرفتن حقش
قآئِمینَ، وَمِنَ السُّوءِ سالِمینَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، وَالْحَمْدُللهِِ رَبِّ
پا بر جا بدار و از بدیها بر کنارمان کن اى مهربانترین مهربانان و ستایش خاص خدا پروردگار
الْعالَمینَ، وَصَلَّى اللّهُ عَلى سَیِّدِنا مُحَمَّد خاتَمِ النَّبِیّینَ وَالْمُرْسَلینَ،
جهانیان است و درودهاى او بر آقاى ما محمّدخاتم پیمبران و مرسلین
وَعَلى اَهْلِ بَیْتِهِ الصّادِقینَ، وَعِتْرَتِهَ النّاطِقینَ، وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ،
و بر خاندان راستگو و عترت حقگویش باد و از رحمت خود دور ساز تمام ستمکاران را
واحْکُمْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُمْ یا اَحْکَـمَ الْحـاکِمیـنَ.(11)
و میان ما و ایشان داورى کن اى محکمترین حکم کنندگان.
پنجم: «شیخ طوسى» از اسماعیل بن فضل هاشمى روایت کرده که گفت: حضرت صادق(علیه السلام) این دعا را به من تعلیم داد تا آن را در شب نیمه شعبان بخوانم:
اَللّـهُمَّ اَنْتَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ، اَلْعَلِىُّ الْعَظیمُ، اَلْخالِقُ الرّازِقُ، اَلْمُحْیِى
خدایا تویى زنده پاینده والاى بزرگ آفریننده و روزى دهنده زنده کننده
الْمُمیتُ، اَلْبَدىءُ الْبَدیعُ، لَکَ الْجَلالُ وَلَکَ الْفَضْلُ، وَلَکَ الْحَمْدُ وَلَکَ
و میراننده آغاز کننده و پدید آرنده، براى توست بزرگى و از آن توست فضیلت و ستایش و از آن تو
الْمَنُّ، وَلَکَ الْجُودُ وَلَکَ الْکَرَمُ، وَلَکَ الاَْمْرُ وَلَکَ الْمَجْدُ وَلَکَ الْشُّکْرُ،
است نعمت و جود و خاص توست بزرگوارى و از توست فرمان و شوکت و خاص تو است سپاسگزارى
وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ، یا واحِدُ یا اَحَدُ، یا صَمَدُ یا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ،
که یگانه اى و شریکى برایت نیست اى یگانه اى یکتا اى بى نیاز اى که فرزندى ندارد و فرزند کسى نباشد
وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاْغفِرْ لى
ونیست برایش همتایى هیچ کس درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بیامرز مرا
وَارْحَمْنى، وَاکْفِنى ما اَهَمَّنى، وَاقْضِ دَیْنى، وَوَسِّعْ عَلَىَّ فى رِزْقى،
و به من رحم کن و کفایت کن از من آنچه فکر مرا به خود مشغول کرده و قرضم را ادا کن و در روزیم گشایش ده
فَاِنَّکَ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ کُلَّ اَمْر حَکیم تَفْرُقُ، وَمَنْ تَشآءُ مِنْ خَلْقِکَ تَرْزُقُ،
زیرا که تو در این شب هر کار محکمى را از هم جدا کنى و هر یک از مخلوقات خود را بخواهى روزى دهى
فَارْزُقْنى وَاَنْتَ خَیْرُ الرّازِقینَ، فَاِنَّکَ قُلْتَ وَ اَنْتَ خَیْرُ الْقآئِلینَ النّاطِقینَ:
پس روزیم ده که تو بهترین روزى دهندگانى زیرا تو خود گفتى و تو بهترین گویندگان و ناطقان هستى که فرمودى
وَاسْئَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ. فَمِنْ فَضْلِکَ اَسْئَلُ، وَ اِیّاکَ قَصَدْتُ، وَ ابْنَ نَبِیِّکَ
«از خدا بخواهید از فضل او» پس من از فضل تو مى خواهم و تو را قصد کردم و به فرزند پیمبرت
اعْتَمَدْتُ، وَ لَکَ رَجَوْتُ، فَارْحَمْنى یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(12)
اعتماد کردم و از توامیدوارم پس به من رحمت کن اى مهربانترین مهربانان.
ششم: این دعا را بخواند که حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) در این شب مى خواندند:
اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِکَ ما یَحُولُ بَیْنَنا وَبَیْنَ مَعْصِیَتِکَ، وَمِنْ
خدایا بهره ما کن از ترس خود بدان اندازه که حائل شود میان ما و نافرمانیت و از
طـاعَتِکَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَکَ، وَمِنَ الْیَقینِ ما یَهُونُ عَلَیْنا بِهِ مُصیباتُ
اطاعت خویش بدان مقدار که ما را به خشنودى و رضوان تو برساند و از یقین بدان حد که بوسیله آن ناگواریهاى
الدُّنْیا، اَللّـهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَاَبْصارِنا وَقُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا، وَاجْعَلْهُ
دنیا بر ما آسان گردد خدایا ما را به گوشهایمان و دیده هامان و نیرویمان تا زنده ایم بهره مند ساز
الْوارِثَ مِنّا، وَاجْعَلْ ثارَنا عَلى مَنْ ظَلَمَنا، وَانْصُرنا عَلى مَنْ عادانا، وَلا
و آن را وارث ما گردان و خون ما را به گردن کسى انداز که بر ما ستم کرده و یارى ده ما را بر کسى که با ما دشمنى کند
تَجْعَلْ مُصیبَتَنا فى دینِنا، وَلا تَجْعَلِ الدُّنْیا اَکْبَرَ هَمِّنا، وَلا مَبْلَغَ عِلْمِنا،
و مصیبت ما را در دینمان قرار مده و دنیارا بزرگترین اندوه ما قرار مده و نیز آخرین حد دانش ما قرارش مده
وَلا تُسَلِّطْ عَلَیْنا مَنْ لا یَرْحَمُنا، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(13)
و مسلّط مکن بر ما کسى را که بر ما رحم نکند به رحمتت اى مهربانترین مهربانان.
و این دعاى جامع و کاملى است که خواندن آن در اوقات دیگر نیز غنیمت است و از عوالى اللّئالى نقل شده که حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)همیشه این دعا را مى خواندند.(14)
هفتم: صلوات هر روز ماه شعبان را (صفحه 670) که در وقت ظهر خوانده مى شود، بخواند.(15)
هشتم: دعاى کمیل (صفحه 98) را که حضرت على(علیه السلام) در این شب آن را به کمیل تعلیم داد، بخواند.
نهم: در این شب صد مرتبه بگوید: سبحان اللّه و صد مرتبه بگوید: الحمد للّه و صد مرتبه بگوید: اللّه اکبر و صد مرتبه بگوید: لا إلهَ إلاَّ اللّهُ که طبق روایتى از امام باقر(علیه السلام) هرکس چنین کند، خداوند گناهان گذشته او را بیامرزد و حاجت هاى دنیوى و اخروى او را برآورده سازد.(16)
دهم: مرحوم «شیخ طوسى» از «ابویحیى» روایتى را نقل مى کند که مى گوید: به مولایم امام صادق(علیه السلام) عرض کردم: بهترین دعا، در این شب کدام است؟ فرمود: وقتى که نماز عشا را بجا آوردى، دو رکعت نماز بگزار و در رکعت اوّل سوره «حمد» و سوره «قل یا ایّها الکافرون»و در رکعت دوم، سوره «حمد» و سوره «توحید» را بخوان; پس از نماز، سى و سه مرتبه بگو: سبحان اللّه سى و سه مرتبه الحمد للّه و سى و چهار مرتبه اللّه اکبر. آنگاه بگو:
یا مَنْ اِلَیْهِ مَلْجَأُ الْعِبادِ فِى الْمُهِمّاتِ، وَاِلَیْهِ یَفْزَعُ الْخَلْقُ فىِ الْمُلِمّاتِ،
اى که به سوى اوست پناه بندگان در کارهاى اندوه خیز و به سوى او پناه برند خلایق در پیش آمدهاى ناگوار
یا عالِمَ الْجَهْرِ وَالْخَفِیّاتِ، وَ یا مَنْ لا تَخْفى عَلَیْهِ خَواطِرُ الاَْوْهامِ،
اى داناى آشکار و نهان و اى که بر او پنهان نماند اندیشه هایى که در دلها افتد
وَتَصَرُّفُ الْخَطَراتِ، یا رَبَّ الْخَلایِقِ وَالْبَرِیّاتِ، یا مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ
و تصرف کردن آن خاطرات اى پروردگار خلایق و آفریدگان اى که ملکوت
الاَْرَضینَ وَالسَّمواتِ، اَنْتَ اللهُ لا اِلـهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَمُتُّ اِلَیْکَ بِلا اِلـهَ اِلاَّ اَنْتَ،
زمینها و آسمانها بدست اوست تویى خدایى که معبودى جز تو نیست بسویت توسل جویم به کلمه «لا اله الا انت»
فَبِلا اِلـهَ اِلاَّ اَنْتَ، اِجْعَلْنى فى هِذِهِ اللَّیْلَةِ مِمَّنْ نَظَرْتَ اِلَیْهِ فَرَحِمْتَهُ،
پس اى خدایى که معبودى جز تو نیست بگردان مرا در این شب از کسانى که بسویش نگریسته و مورد رحم خویش قرارش داده
وَسَمِعْتَ دُعآئَهُ فَاَجَبْتَهُ، وَعَلِمْتَ اسْتِقالَتَهُ فَاَقَلْتَهُ، وَتَجاوَزْتَ عَنْ
و دعایش شنیده و اجابت کرده و پشیمانیش را دانسته پس او را پذیرفته اى و از خطاهاى گذشته اش
سالِفِ خَطیئَتِهِ، وَعَظیمِ جَریرَتِهِ، فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْ ذُنُوبى، وَلَجَاْتُ
و گناه بزرگش در گذشته اى پس من از گناهانم به تو پناهنده شده و به تو ملتجى گشته ام در این که
اِلَیْکَ فى سَتْرِ عُیُوبى، اَللّـهُمَّ فَجُدْ عَلَىَّ بِکَرَمِکَ وَفَضْلِکَ، وَاحْطُطْ
عیوبم را بپوشانى خدایا پس جود کن بر من به کرم خودو فضلت و بریز
خَطایاىَ بِحِلْمِکَ وَعَفْوِکَ، وَتَغَمَّدْنى فى هذِهِ اللَّیْلَةِ بِسابِغِ کَرامَتِکَ،
خطاهاى مرا به بردبارى و گذشت خویش و فراگیر مرا در این شب به فراوان کرمت
وَاجْعَلْنى فیها مِنْ اَوْلِیآئِکَ الَّذینَ اجْتَبَیْتَهُمْ لِطاعَتِکَ، وَ اخْتَرْتَهُمْ
و بگردان مرا در این شب از آن دوستانت که آنان را براى طاعت خویش برگزیده و براى
لِعِبادَتِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خالِصَتَکَ وَصَفْوَتَکَ، اَللّـهُمَّ اجْعَلْنى مِمَّنْ سَعَدَ
پرستشت انتخاب فرمودى و ایشان را جزء خاصان درگاه و برگزیدگانت قراردادى خدایابدار مرا از آن کسانى که
جَدُّهُ، وَ تَوَفَّرَ مِنَ الْخَیْراتِ حَظُّهُ، وَ اجْعَلْنى مِمَّنْ سَلِمَ فَنَعِمَ، وَ فازَ فَغَنِمَ،
کوششش به جایى رسیده و از نیکیها بهره فراوان نصیبش گشته و بگردانم از آنان که تندرست شده و متنعم و رستگار و بهره مند گشته
وَ اکْفِنى شَرَّ ما اَسْلَفْتُ، وَ اعْصِمْنى مِنَ الاِْزدِیادِ فى مَعْصِیَتکَ، وَ حَبِّبْ
و کفایت کن مرا از شر آنچه کرده ام و نگاهم دار از افزودن در نافرمانیت و دوست گردان نزد من
اِلَىَّ طاعَتَکَ، وَ ما یُقَرِّبُنى مِنْکَ، وَ یُزْلِفُنى عِنْدَکَ، سَیِّدى اِلَیْکَ یَلْجَأُ
فرمانبرداریت را و آنچه مرا به تو نزدیک و مقرّب درگاهت گرداندآقاى من به سوى تو پناه آرد
الْهارِبُ، وَ مِنْکَ یَلْتَمِسُ الطّالِبُ، وَ عَلى کَرَمِکَ یُعَوِّلُ الْمُسْتَقیلُ التّائِبُ،
شخص گریز پاى و از تو عاجزانه طلب کند جوینده و بر کرم تو تکیه کند شخص عذرخواه و توبه کننده
اَدَّبْتَ عِبادَکَ بالتَّکَرُّمِ، وَ اَنْتَ اَکْرَمُ الاَْکْرَمینَ، وَاَمَرْتَ بِالْعَفْوِ عِبادَکَ،
ادب کردى بندگانت را به کرمورزى به آنها و تو کریمترین کریمانى و تو خود به بندگانت دستور گذشت دادى
وَاَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ، اَللّـهُمَّ فَلا تَحْرِمْنى ما رَجَوْتُ مِنْ کَرَمِکَ، وَ لا
و خود آمرزنده و مهربانى خدایا پس مرا از آنچه از کرمت امید دارم
تُؤْیِسْنى مِنْ سابِـغِ نِعَمِکَ، وَ لا تُخَیِّبْنى مِنْ جَزیلِ قِسَمِکَ فى هذِهِ
محرومم مکن و از نعمت هاى ریزانت مأیوسم مدار و از بهره هاى فراوانت که در این
اللَّیْلَةِ لاَِهْلِ طاعَتِکَ، وَاجْعَلْنى فى جُنَّة مِنْ شِرارِ بَرِیَّتِکَ، رَبِّ اِنْ لَمْ اَکُنْ
شب براى فرمانبردارانت مقرّر داشته اى بى بهره ام مساز و مرا در پناهگاه محکمى از آزار مخلوقات شرورت قرار ده پروردگارا اگر من چنین
مِنْ اَهْلِ ذلِکَ، فَاَنْتَ اَهْلُ الْکَرَمِ وَ الْعَفْوِ وَ الْمَغْفِرَةِ، وَ جُدْ عَلَىَّ بِما اَنْتَ
شایستگى ندارم ولى تو شایسته کرم و گذشت و آمرزشى و فرو ریز بر من بدانچه تو
اَهْلُهُ لا بِما اَسْتَحِقُّهُ، فَقَدْ حَسُنَ ظَنّى بِکَ، وَ تَحَقَّقَ رَجآئى لَکَ، وَ عَلِقَتْ
شایسته آنى نه بدانچه من سزاوار آنم زیرا براستى گمان من نیک است و امیدم درباره تو محکم شده و
نَفْسى بِکَرَمِکَ، فَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ، وَاَکْرَمُ الاَْکْرَمینَ، اَللّـهُمَّ
جانم به سر رشته کرم تو آویخته است پس تویى مهربانترین مهربانان و کریمترین کریمان خدایا مرا
وَاخْصُصْنى مِنْ کَرَمِکَ بِجَزیلِ قِسَمِکَ،وَاَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ،وَاغْفِر
مخصوص بدار از کرم خویش به بهره هاى فراوان و تقسیمهاى شایانت و از کیفر تو به عفوت پناه مى برم و بیامرز
لِىَ الذَّنْبَ الَّذى یَحْبِسُ عَلَىَّ الْخُلُقَ، وَیُضَیِّقُ عَلَىَّ الرِّزْقَ، حَتّى اَقُومَ
برایم آن گناهى را که عادت بد (مانند دروغ) را بر من حبس کند و روزى را بر من تنگ سازد تا من به
بِصالِحِ رِضاکَ، وَاَنْعَمَ بِجَزیلِ عَطآئِکَ، وَاَسْعَدَ بِسابِغِ نَعْمآئِکَ، فَقَدْ لُذْتُ
خشنودى شایسته تو اقدام کنم و به عطاى فراوانت متنعم گردم و به نعمتهاى بسیارت خوشبخت شوم زیرا من به
بِحَرَمِکَ، وَتَعَرَّضْتُ لِکَرَمِکَ، وَاسْتَعَذْتُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ، وَبِحِلْمِکَ
آستان تو پناه آوردم و به کرم تو آویختم و به گذشت تو پناه جستم از ترس کیفرت و به بردباریت پناه جستم
مِنْ غَضَبِکَ، فَجُدْ بِما سَئَلْتُکَ، وَاَنِلْ مَا الْتَمَسْتُ مِنْکَ، اَسْئَلُکَ بِکَ لا
از خشمت پس به من عطا کن آنچه را از تو خواستم و به من برسان آنچه را از تو خواهش کردم تو را به خودت
بِشَىْء هُوَ اَعْظَـمُ مِنْـکَ.
سوگند دهم چون چیزى از تو بزرگتر نیست.
سپس به سجده مى روى و بیست مرتبه مى گویى: یا رَبِّ و هفت مرتبه یا اَللهُ و هفت مرتبه لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ و ده مرتبه: ما شآءَ اللهُ و ده مرتبه لا قُوّةَ اِلاَّ بِاللهِ. آنگاه صلوات مى فرستى بر پیغمبر و آل او(علیهم السلام) و از خدا حاجت خود را مى طلبى.
به خدا سوگند! اگر کسى با انجام این عمل، از خدا حاجت بطلبد، هرچند بسیار فراوان باشد خداوند آن را به کرم و فضل گسترده اش برآورده مى سازد.(17)

یازدهم: «شیخ طوسى» و «سیّد بن طاووس»، فرموده اند، در این شب این دعا را بخواند.
اِلهى تَعَرَّضَ لَکَ فى هذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ، وَقَصَدَکَ فیهَا الْقاصِدُونَ،
خدایا خواهندگان در این شب به درگاه تو آمدند و قاصدان تو را مقصد خویش قرار دادند
وَاَمَّلَ فَضْلَکَ وَمَعْرُوفَکَ الطّالِبُونَ، وَلَکَ فى هذَا اللَّیْلِ نَفَحاتٌ وَجَوآئِزُ،
و خواهشمندان فضل و نیکى تو را آرزو کردند و تو دراین شب بخششها و جوایز و عطاهایى
وَعَطایا وَمَواهِبُ، تَمُنُّ بِها عَلى مَنْ تَشآءُ مِنْ عِبادِکَ، وَتَمْنَعُها مَنْ لَمْ
و بهره هایى دارى که به هر یک از بندگانت بخواهى عطا خواهى کرد و از آن کس که عنایت تو نسبت به
تَسْبِقْ لَهُ الْعِنایَةُ مِنْکَ، وَها اَنـَا ذا عُبَیْدُکَ الْفَقیرُ اِلَیْکَ، اَلْمُؤَمِّلُ فَضْلَکَ
او سبقت نگرفته است آن را باز دارى و من اینک آن بنده کوچک و نیازمند درگاه تو و آرزومند فضل
وَمَعْرُوفَکَ، فَاِنْ کُنْتَ یا مَولاىَ تَفَضَّلْتَ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ عَلى اَحَد مِنْ
و نیکى تو هستم پس اى مولاى من اگر بنا دارى در این شب بر کسى از
خَلْقِکَ، وَعُدْتَ عَلَیْهِ بِعائِدَة مِنْ عَطْفِکَ، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد،
خلق خویش تفضلى فرمایى و جایزه اى از روى مهر و عطوفت به او بدهى پس درود فرست بر محمّد و آل محمّد
اَلطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ، اَلْخَیِّرینَ الْفاضِلینَ، وَجُدْ عَلَىَّ بِطَوْلِکَ وَ مَعْرُوفِکَ یا
آن پاکان پاکیزه برگزیده برترو از نعمت و نیکى خویش بر من نیز لطف فرما اى
رَبَّ الْعالَمینَ، وَ صَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد خاتَمِ النَّبیّینَ وَ آلِهِ الطّاهِرینَ،
پروردگار جهانیان و درود خدا بر محمّد خاتم پیمبران و بر آل پاکش و
وَسَلَّمَ تَسْلیماً، اِنَّ اللهَ حَمیدٌ مَجیدٌ ، اَللّهُمَّ اِنّى اَدْعُوکَ کَما اَمَرْتَ،
تحیت فراوان که همانا خداوند ستوده و بزرگوار است خدایا من تو را مى خوانم چنانچه دستور فرمودى
فَاسْتَجِبْ لى کَما وَعَدْتَ، اِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمیعادَ.(18)
پس دعایم را مستجاب کن چنانکه وعده فرمودى که براستى تو خلف وعده نمى کنى.
و این دعایى است که در سحرها، پس از نماز شفع خوانده مى شود.(19)
دوازدهم: بعد از هر دو رکعت از نماز شب و شفع و بعد از دعاهاى نماز وتر، دعاهایى را که مرحوم «شیخ طوسى» و «سیّد بن طاووس» نقل کرده اند را بخواند.(20)
سیزدهم: سجده ها و دعاهایى که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) روایت شده است را بخواند. از جمله، در روایتى که «ابان بن تغلب» از امام صادق(علیه السلام)نقل کرده است، چنین آمده:
شب نیمه شعبان داخل شد و آن شب رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نزد یکى از همسران خود بود; وقتى که شب به نیمه رسید آن حضرت از بستر براى عبادت برخاست; همسرش در پى آن حضرت روان شد، در حالى که خود را به چادرش پیچیده بود و در جستجوى آن حضرت بود; ناگاه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را در سجده یافت، که مثل جامه اى به زمین چسبیده بود. به حضرت نزدیک شد، شنید که آن حضرت در سجده خود مى گوید:
سَجَدَ لَکَ سَوادى وَخَیالى، وَآمَنَ بِکَ فُؤادى، هذِهِ یَداىَ وَماجَنَیْتُهُ عَلى
به خاک افتاد براى تو سراپایم و اندیشه ام و ایمان آورد به تو دلم، این است هر دو دستم و آنچه جنایتى که بر
نَفْسى، یا عَظیمُ تُرْجى لِکُلِّ عَظیم، اِغْفِرْ لِىَ الْعَظیمَ، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذَّنْبَ
خویش کردم اى بزرگى که در هر کار بزرگى امید به اوست بیامرز گناه بزرگم را که نیامرزد گناه
الْعَظیمَ اِلاَّ الرَّبُّ الْعَظیمُ
بزرگ را جز پروردگار بزرگ.
* آنگاه سر خود را بلند کرد و سپس به سجده رفت و عرض کرد:
اَعُوذُ بُنُورِ وَجْهِکَ الَّذى اَضائَتْ لَهُ السَّمواتُ وَالاَْرَضُونَ، وَانْکَشَفَتْ لَهُ
پناه برم به نور ذات تو که روشن شد بدو آسمانها و زمینها و برچیده شد بدو
الظُّلُماتُ، وَصَلَحَ عَلَیْهِ اَمْرُ الاَْوَّلینَ وَالاْخِرینَ، مِنْ فُجأَةِ نَقِمَتِکَ، وَمِنْ
تاریکیها و اصلاح شد بدو کار اوّلین و آخرین از ناگهانى رسیدن عذابت و از
تَحْویلِ عافِیَتِکَ، وَمِنْ زَوالِ نِعْمَتِکَ، اَللّـهُمَّ ارْزُقْنى قَلْباً تَقِیّاً نَقِیّاً، وَمِنَ
پا برجا شدن تندرستى تو و از زائل شدن نعمتت خدایا روزیم گردان دلى پاک و پاکیزه و مبراى از
الشِّرْکِ بَریئاً، لا کافِراً ولا شَقِیّاً
شرک که نه کافر باشد و نه اهل شقاوت
آنگاه دو طرف روى خود را به خاک گذاشت و گفت:
عَفَّرْتُ وَجْهى فِى التُّرابِ، وَحُقَّ لى اَنْ اَسْجُدَ لَکَ.
مالیدم به خاک رویم را و بر من سزاست که برایت سجده کنم.
وقتى که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) خواست به بسترِ خویش برگردد، همسرش شتابان به جاى خود برگشت; هنگامى که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به نزدش آمد، صداى نفس هاى بلند او را شنید و فرمود: این نفس زدن ها چیست؟ آیا نمى دانى امشب، چه شبى است؟ امشب نیمه شعبان است که روزى ها در آن تقسیم مى شود و اجل ها نوشته مى شود و حاجیان نامشان امشب معیّن مى گردد و خداوند افراد فراوانى را مى آمرزد و فرشتگان خود را از آسمان به سوى مکّه مى فرستد!(21)
چهاردهم: نماز جناب جعفر طیّار را بجا آورد، همان گونه که در روایتى از امام رضا(علیه السلام) در اعمال امشب وارد شده است.(22) (شرح آن در نمازهاى مستحب و معروف ـ صفحه 1081 ـ خواهد آمد)
پانزدهم: نمازهاى فراوانى براى شب نیمه شعبان وارد شده است که آنها را بجا آورد از جمله گروهى از افراد مورد وثوق و اعتماد از امام باقر و امام صادق(علیهما السلام) روایت کرده اند که فرمودند: وقتى که شب نیمه شعبان مى شود، چهار رکعت نماز بجا آور (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت، حمد یک مرتبه و قل هو اللّه احد را صد مرتبه بخوان و پس از پایان چهار رکعت بگو:
اَللّـهُمَّ اِنّى اِلَیْکَ فَقیرٌ، وَمِنْ عَذاِبکَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ، اَللّـهُمَّ لا تُبَدِّلْ
خدایا من به درگاهت نیازمندم و ازعذاب و شکنجه ات ترسان و پناه خواهم خدایا نامم را (از زمره موحدان)
اِسْمى، وَلا تُغَیِّرْ جِسْمى، وَلاتَجْهَدْ بَلائى، وَلاتُشْمِتْ بى اَعْدآئى، اَعُوذُ
عوض مکن و جسمم را دگرگون مکن و آزمایشم را سخت مکن و دشمن شادم مفرما پناه مى برم
بِعَفْوِکَ مِنْ عِقابِکَ، وَاَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذابِکَ، وَاَعُوذُ بِرِضاکَ مِنْ
به عفوت از کیفرت و پناه مى برم به رحمتت از عذابت و پناه مى برم به خشنودیت از
سَخَطِکَ، وَاَعُوذُبِکَ مِنْکَ، جَلَّ ثَنآؤُکَ، اَنْتَ کَما اَثْنَیْتَ عَلى نَفْسِکَ،
خشمت و پناه مى برم به خودت از خودت مدح تو والاست و تو چنانى که خود ثناى خود کرده اى
وَفَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ.(23)
و بالاتر از آنى که مردم گویند.
1. مصباح المتهجّد، صفحه 831 و اقبال، صفحه 695.
2. مصباح المتهجّد، صفحه 853 و زاد المعاد، صفحه 59.
3. بحارالانوار، جلد 95، صفحه 415 و اقبال، صفحه 701.
4. اقبال، صفحه 699.
5. زاد المعاد، صفحه 64.
6. اقبال، صفحه 718.
7. مصباح المتهجّد، صفحه 830.
8. همان مدرک و اقبال، صفحه 710.
9. همان مدرک.
10. زاد المعاد، صفحه 60.
11. اقبال، صفحه 705 و مصباح المتهجّد، صفحه 842 (با اندکى تفاوت).
12. مصباح المتهجّد، صفحه 843 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 412 (با مقدارى تفاوت).
13. بحارالانوار، جلد 95، صفحه 414 و اقبال، صفحه 699 (با اندکى تفاوت).
14. عوالى اللئالى، جلد 1، صفحه 159، حدیث 144 و بحارالانوار، جلد 92، صفحه 361، حدیث 18.
15. اقبال، صفحه 687.
16. همان مدرک، صفحه 695 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 409.
17. مصباح المتهجّد، صفحه 831 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 409 (با اندکى تفاوت).
18. مصباح المتهجّد، صفحه 833 و اقبال، صفحه 697 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 411.
19. مصباح کفعمى، صفحه 51.
20. مصباح المتهجّد، صفحه 833 و اقبال، صفحه 716.
21. اقبال، صفحه 702 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 416.
22. مصباح المتهجّد، صفحه 838.
23. مصباح المتهجّد، صفحه 830 و بحارالانوار، جلد 94، صفحه 88.


 

 

روز ولادت باسعادت امام دوازدهم حضرت مهدى، حجّة بن الحسن صاحب الزمان(عجّل اللّه تعالى فرجه الشریف) است. بسیار شایسته است که شیعیان، در شب و روز نیمه شعبان، با تشکیل محافل و مجالس، و برپایى سخنرانى ها، درباره عظمت این روز و وجود مقدّس امام زمان(علیه السلام) و شرایط انتظار آن حضرت، و دعا براى تعجیل در ظهورش و دفع شبهات دشمنان و ناآگاهان، آن را گرامى بدارند; ولى در همه این موارد از کارهاى نامناسب وخلاف شرع بپرهیزند و عبادت را با گناه آلوده نسازند.
البتّه زیارت آن حضرت در این روز با استفاده از زیارات معتبرى که در بخش زیارات آمده بسیار مناسب است.


الف) از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متّصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه دو ماه متوالى را براى او بنویسد.(1)
ب) اباصلت هروى مى گوید: جمعه آخر ماه شعبان خدمت امام رضا(علیه السلام) رسیدم. حضرت فرمود: اى اباصلت! اکثر ماه شعبان رفت و امروز جمعه آخر ماه است، پس تقصیرها و کوتاهى هاى گذشته را در بقیّه این ماه جبران کن، و به آنچه براى تو سودمند است روى آور; بسیار دعا کن و استغفار نما و قرآن را بسیار تلاوت کن و از گناهان خود توبه نما، تا وقتى که ماه رمضان داخل مى شود، خود را براى خدا خالص ساخته باشى و هر دَیْن و امانتى بر عهده دارى، ادا کن و کینه هر کس که در دل دارى بیرون نما و گناهانى را که انجام مى دادى ترک کن و از خدا بترس و در امور پنهان و آشکار خود بر خدا توکّل نما، که هر کس بر خدا توکّل کند، خداوند امور او را کفایت مى نماید، و در بقیه این ماه این دعا را بسیار بخوان
:
الف) از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متّصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه دو ماه متوالى را براى او بنویسد.(1)
ب) اباصلت هروى مى گوید: جمعه آخر ماه شعبان خدمت امام رضا(علیه السلام) رسیدم. حضرت فرمود: اى اباصلت! اکثر ماه شعبان رفت و امروز جمعه آخر ماه است، پس تقصیرها و کوتاهى هاى گذشته را در بقیّه این ماه جبران کن، و به آنچه براى تو سودمند است روى آور; بسیار دعا کن و استغفار نما و قرآن را بسیار تلاوت کن و از گناهان خود توبه نما، تا وقتى که ماه رمضان داخل مى شود، خود را براى خدا خالص ساخته باشى و هر دَیْن و امانتى بر عهده دارى، ادا کن و کینه هر کس که در دل دارى بیرون نما و گناهانى را که انجام مى دادى ترک کن و از خدا بترس و در امور پنهان و آشکار خود بر خدا توکّل نما، که هر کس بر خدا توکّل کند، خداوند امور او را کفایت مى نماید، و در بقیه این ماه این دعا را بسیار بخوان:

اَللّـهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضى مِنْ شَعْبانَ، فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِىَ مِنْهُ.
خدایا اگر در آن قسمت از ماه شعبان که گذشته ما را نیامرزیده اى در آن قسمت که از این ماه مانده بیامرزمان

امام(علیه السلام) در ادامه فرمود: خداوند به احترام و عظمت ماه مبارک رمضان، بنده هاى بسیارى را در ماه شعبان از آتش جهنّم آزاد مى گرداند.(2)

ج) دعاى شب آخر ماه شعبان و اوّل ماه رمضان
حارث بن مغیره نضرى از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را مى خواند:
 
اَللّـهُمَّ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذى اُنْزِلَ فیهِ الْقُرآنُ، هُدىً لِلنّاسِ
خدایا این ماه مبارکى که قرآن در آن نازل گشته آن قرآنى که راهنماى مردم گردیده
وَبَیِّنات مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ، فَسَلِّمْنا فیهِ وَسَلِّمْهُ لَنا، وَتَسَلَّمْهُ
و نشانه هاى روشنى از راهبرى و جدا کردن میان حق و باطل است فرا رسیده پس ما را در این ماه سالم بدار
مِنّا فى یُسْر مِنْکَ وَعافِیَة، یا مَنْ اَخَذَ الْقَلیلَ وَشَکَرَ الْکَثیرَ، اِقْبَلْ مِنِّى
و آن را در حال آسانى و تندرستى از ما بگیر اى که بگیرد اندک راو بسیار قدردانى کند، این طاعت
الْیَسیرَ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْعَلَ لى اِلى کُلِّ خَیْر سَبیلاً، وَمِنْ کُلِّ ما
اندک را از من بپذیر خدایا از تو خواهم که براى من بسوى هر کار خیرى راهى و از هر چه
لا تُحِبُّ مانِعاً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، یا مَنْ عَفا عَنّى وَعَمّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ
دوست ندارى سر را هم مانعى قرار دهى اى مهربانترین مهربانان اى که گذشتى از من و از آن
السَّیِّئاتِ، یا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْنى بِارْتِکابِ الْمَعاصى، عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
کارهاى زشتى که در پنهانى کردم اى که مرا به سبب دست زدن به گناهان نگیرى گذشت، گذشت، گذشت تو را خواهانم
یاکَریمُ، اِلـهى وَعَظْتَنى فَلَمْ اَتَّعِظْ، وَزَجَرْتَنى عَنْ مَحارِمِکَ فلَمْ اَنْزَجِرْ،
اى بزرگوار خدایا مرا پند دادى ولى من پند نگرفتم و از کارهاى حرام خود بازم داشتى ولى من باز نایستادم
فَما عُذْرى فَاعْفُ عَنّى یا کَریمُ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ الرّاحَةَ
پس چه عذرى به درگاهت دارم اى کریم از من گذشت کن که عفوت و گذشتت را خواهانم خدایا از تو درخواست دارم آسودگى
عِنْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبدِکَ، فَلْیَحْسُنِ
هنگام مرگ و گذشت در وقت حساب را بزرگ است گناه از بنده ات پس باید
التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ، یااَهْلَ التَّقْوى، وَ یا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ،
گذشت از جانب تو نیز نیکو باشد اى شایسته پرهیزگارى و اى شایسته آمرزش عفوت و گذشتت را خواهانم
اَللّـهُمَّ اِنّى عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ اَمَتِکَ، ضَعیْفٌ فَقیرٌ اِلى رَحْمَتِکَ،
خدایا من بنده و فرزند بنده و فرزند کنیز توأم ناتوان و نیازمند مهر تو هستم
وَاَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنى و الْبَرَکَةِ عَلَى الْعِبادِ، قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ، اَحْصَیْتَ اَعْمالَهُمْ،
و تویى که دارایى و برکت بر بندگانت فرو فرستى و تو چیره و توانایى کارهاى بندگانت را شماره دارى
وَقَسَمْتَ اَرْزاقَهُمْ، وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَةً اَلْسِنَتُهُمْ وَ اَلْوانُهُمْ، خَلْقاً مِنْ
و روزیشان را قسمت کرده و زبانها و رنگهاشان را متفاوت کردى آفرینشى پس از
بَعْدِ خَلْق، وَ لا یَعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَکَ، وَلا یَقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَکَ، وَ کُلُّنا فَقیرٌ
آفرینش دیگر و بندگانت دانش تو را ندارند و قدر تو را ندانند و همه ما نیازمند
اِلى رَحْمَتِکَ، فَلا تَصْرِفْ عَنّى وَجْهَکَ، وَاجْعَلْنى مِنْ صالِحى خَلْقِکَ
رحمتت هستیم پس اى خدا رو از من مگردان و مرا
فِى الْعَمَلِ وَالاَْمَلِ، وَالْقَضآءِ وَالْقَدَرِ، اَللّهُمَّ اَبْقِنى خَیْرَ الْبَقآءِ، وَاَفْنِنى خَیْرَ
در کردار و آرزو و امور مربوط به قضا و قدر از شایستگان خلق خویش قرارم ده خدایا زنده ام بدار به بهترین وضع زندگى و بمیرانم به بهترین
الْفَنآءِ عَلى مُوالاةِ اَوْلِیآئِکَ، وَ مُعاداةِ اَعْدآئِکَ، وَ الرَّغْبَةِ اِلَیْکَ، وَ الرَّهْبَةِ
مردن (یعنى) با دوستى دوستانت و دشمنى با دشمنانت و رغبت به درگاهت و ترس
مِنْکَ، وَالْخُشُوعِ وَ الْوَفاءِ وَ التَّسْلیمِ لَکَ، وَ التَّصْدیقِ بِکِتابِکَ، وَ اتِّباعِ
و خشوع از تو و وفادارى و تسلیم بودن در برابرت و تصدیق کردن کتاب تو (قرآن) و پیروى از
سُنَّةِ رَسُولِکَ، اَللّـهُمَّ ما کانَ فى قَلْبى مِنْ شَکٍّ اَوْ رَیْبَة، اَوْ جُحُود اَوْ
روش پیغمبرت خدایا آنچه در دل دارم از شک و تردید یا انکار یا
قُنُوط، اَوْ فَرَح اَوْ بَذَخ اَوْ بَطَر، اَوْ خُیَلاءَ اَوْ رِیآء اَوْ سُمْعَة، اَوْ شِقاق اَوْ
ناامیدى یا خوشى یا گردن فرازى یا اسراف در خوشگذرانى یاخودبینى یا خودنمایى یا شهرت جویى یا ایجاد دو دستگى یا
نِفاق، اَوْ کُفْر اَوْ فُسُوق، اَوْ عِصْیان اَوْ عَظَمَة، اَوْ شَىْء لا تُحِبُّ، فَاَسْئَلُکَ
دورویى یا کفر یا فسق یا گناه یا بزرگ طلبى یا چیزهاى دیگرى که تو دوست ندارى پس اى پروردگارا از تو خواهم
یا رَبِّ اَنْ تُبَدِّلَنى مَکانَهُ اِیماناً بِوَعْدِکَ، وَ وَفآءً بِعَهْدِکَ، وَ رِضاً بِقَضآئِکَ،
که آن را تبدیل کنى به ایمان به وعده ات و وفادارى به پیمانت و خشنودى به قضا و قَدرت
وَ زُهْداً فِى الدُّنْیا، وَ رَغْبَةً فیـما عِنْدَکَ، وَ اَثَرَةً وَ طُمَاْنینَةً وَ تَوْبَةً
و پارسایى در دنیا و اشتیاق بدانچه نزد توست و فضیلتى و آرامشى و توبه
نَصُوحاً، اَسْئَلُکَ ذلِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ، اِلهى اَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصى،
خالص، این را از تو خواهم اى پروردگار جهانیان خدایا تو را بخاطر بردباریت نافرمانى کنند
وَمِنْ کَرَمِکَ وَجُودِکَ تُطاعُ،فَکَأنَّکَ لَمْ تُعْصَ، وَ اَ نَا وَمَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکّانُ
وبه طمع جود و کرمت اطاعت کنند پس گویا نافرمانیت نکرده اند و من با کسانى که نافرمانیت نکردند همه ساکنان
اَرْضِکَ، فَکُنْ عَلَیْنا بِالْفَضْلِ جَواداً، وَبِالْخَیْرِ عَوّاداً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،
زمین توییم تو بر ما به فضل خویش بخشنده باش و به نیکویى بازگردنده اى مهربانترین مهربانان
وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ صَلاةً دآئِمَةً لا تُحْصى وَلا تُعَدُّ، وَلا یَقْدِرُ
و درود خدا بر محمّد و آل او درودى همیشگى که به شماره و عدد درنیاید و
قَدْرَها غَیْرُکَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(3)
اندازه اش نتواند جز تو اى مهربانترین مهربانان.
1. اقبال، صفحه 723 (این روایت در زادالمعاد، صفحه 81، از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است).
2. زاد المعاد، صفحه 81 و 82.

3. مصباح المتهجّد، صفحه 850


دسته ها : عبادات
يکشنبه 1393/3/11 18:44
مهدویت امام زمان (عج)
X